Wat is Qi-Gong?
Voor veel mensen is het verschil tussen Tai Chi en Qi-Gong lastig te onderscheiden. Onder Tai Chi of Tai Chi Chuan wordt over het algemeen verstaan het bewegen vanuit de Tai Chi-principes doorspekt met martiale elementen (zelfverdediging) om jezelf sterker te maken. In de Tai Chi kent men de ’vorm’, een lange reeks bewegingen achter elkaar. Qi-Gong oefeningen zijn puur gericht op je gezondheid. Qi-Gong (Chi Kung) spreek uit als sjie-kong. Qi betekent energie, gong betekent ‘werken met’ of ‘oefening’.
Harmonieuze lichaamsbewegingen in geconcentreerde rust. Als je zelf deze subtiele manier van bewegen beoefend, voel je dat er in je lichaam warmte ontstaat, een gevoel van vitaliteit en tegelijkertijd rust en ontspanning, maar ook ondernemingslust en blijdschap. In China gaat men er al duizenden jaren vanuit dat qi (levenskracht) gestimuleerd en versterkt wordt door gong ( het met regelmaat en aandacht oefenen).
Qi-Gong is een onlosmakelijk onderdeel van de chinese geneeskunde. Deze chinese cultuurschat bestaat uit tal van bewegingen, voedingsleer, massages, filosofie en andere energetische behandelingen zoals moxa-branden, tuina en accupressuur. Qi-Gong vormt de basis voor Tai Chi en tal van andere vecht- en verdedigingssporten zoals bijvoorbeeld aikido. Dit erfgoed is nog zo springlevend dat in China en andere Oosterse landen duizenden en duizenden mensen iedere ochtend massaal Qi-Gong beoefenen. De eenvoudige oefeningen hebben een groot effect, omdat ademhaling, beweging en geestelijke concentratie harmonieus gaan samenwerken. Qi-Gong werkt als een subtiele transformatiekracht. De genezende uitwerking van deze oeroude energieleer heeft de wetenschappers ertoe gebracht qi-gong systematisch te gaan onderzoeken. Zij ontdekten dat deze ‘geheimzinnige bewegingen’, die zowel in China en in het Westen als mysterieus worden beschouwd, aantoonbaar effect hebben op meetbare functies zoals o.a. bloedwaarden, hartritme en ademvolume. Qi-Gong werkt preventief en kan door iedereen beoefend worden, zowel staand, zittend of liggend. Ondanks dat veel westerlingen hier sceptisch tegenover staan, begint deze methode hier langzaam terrein te winnen.
Soorten Qi-Gong
Er zijn honderden, zo niet duizenden, Qi-Gong systemen. Taiji Qi-Gong is er één van. Andere bekende voorbeelden zijn de Baduan Jin (de acht kostbaarheden), Wuqin Xi (het vijf dieren spel), Yi Jin Jing (pezen transformerende oefeningen) en Chi-Neng. Ook voor andere Qi-Gong oefenseries wordt het woord ‘taiji’ wordt gebruikt. Alsof de verwarring nog niet groot genoeg is: er is ten minste nog twee andere oefenseries die de naam taiji qigong dragen. De ene werd vroeger onderwezen in combinatie met de Yang-stijl Taijiquan, de andere werd ontwikkeld door Yang Jwing Ming. Belangrijker dan welke oefenserie je precies doet, zijn de principes die je volgt terwijl je er mee bezig bent. Het is het navolgen van deze principes waarin de heilzame effecten besloten liggen. Voorbeelden van principes zijn bijvoorbeeld: zinken; openen van de gewrichten, meridianen en Energiecentra; centreren, stroming; adem in harmonie brengen met de beweging; etc. Voordat de oefenserie gestart wordt, probeer je eerst tot verstilling en concentratie te komen in een staande houding. Deze beginhouding noemt men ook wel de wuji houding. Wuji verwijst naar een open en lege toestand van de geest en een natuurlijke houding. In de Chinese kosmologie is wuji de toestand voordat de ‘dingen’ ontstonden, voor dat yin en yang onderscheidbaar werden. Je zou kunnen zeggen dat je even alle gevoelens en gedachten op laat lossen in de ruimte van je bewustzijn. Zo kom je terug bij wat je bent voordat je van alles doet, denkt en voelt. De Energie die dan manifest is noemt men in het Chinees de yuan qi of ‘oorspronkelijke energie’.
Qi de levensadem
Het is moeilijk om het begrip Qi (spreek uit als chi) in en paar woorden te verduidelijken. In Chinese woordenboeken worden voor het karakter ‘Qi’ meer dan 20 verschillende betekenissen gegeven. Als je ervan bewust bent dat Qi niet enkel en alleen een begrip is, maar bij uitstek de Chinese manier van denken vertegenwoordigt. In de westerse literatuur wordt Qi gelijkgesteld met ‘energie’. Dit is de meest eenvoudige manier waarbij je op z’n minst ‘iets’ voor kunt stellen. Het symbool bestaat uit 2 delen, namelijk uit het begrip rook en het begrip rijst bundel.
Ontstaan
Wanneer Qi-Gong ontstaan is, is onduidelijk. De Gele Keizer, die aan grootheidswaanzin leed en eeuwig wilde leven, wordt gezien als een van de grondleggers. Maar ook al ver voor en na zijn tijd waren monniken, genezers, krijgsheren en filosofen bezig met het ontwikkelen en doorgeven van kennis over hoe je het beste gezond kon leven en blijven. Het gaat in de Qi-Gong dan ook niet alleen om het bewegen, ook voeding, het denken, de filosofie, meridianenleer en 5-elementen leer maken er een onderdeel van uit.
De invloeden van de Taoïsten en Boeddhisten op de traditionele Chinese Geneeskunde was groot.
Het gebruik van het woord Qi-Gong dateert eigenlijk pas van de laatste decennia. Eerder noemde men het Wushu. De precieze scheiding tussen Tai Chi en Qi-Gong is voor velen ook onduidelijk. Over het algemeen kun je stellen dat Tai Chi bestaat uit een reeks achter elkaar volgende verschillende bewegingen die tot doel hebben om je te verdedigen (martial arts).
Qi-Gong bewegingen zijn gericht op je gezondheid, het harmoniseren van je energie en energiekanalen (meridianen), het sterker maken van je lichaam en het voorkomen van ziektes.
Ying en yang
Het ying-yang concept is de kern van de taoistische energie leer en het fundament van de Chinese geneeskunde. Tao bestaat uit de werking van 2 krachten:
- Energie is yang
- Substantie is ying
Al het leven is op deze beide factoren gebaseerd. Is één van beide onvoldoende of overmatig aanwezig, dan ontstaat er disbalans, oftewel ziekte. Als de energie zich van de substantie losmaakt betekent dit de dood.
Leven en sterven, groei en verval, gezondheid en ziekte, alle fenomenen zijn een wisselspel van deze krachten.
Ying en Yang lijken tegenspelers, maar ze hebben elkaar wederkerig nodig en vullen elkaar aan. Het een gaat niet zonder het ander en beiden vormen ze de eenheid van het universum. Je hebt geen hoog zonder laag, geen vol zonder leeg.
- Yang is activiteit | Ying is rust
- Yang zet in gang | Ying groeit
- Yang vernietigd | Ying behoud
- Yang is energie | Ying is vorm
- Yang is mannelijk | Ying is vrouwelijk
Ying staat voor koude, vochtige, aarde, de nacht, het passieve, de uitputting.
Yang is juist het tegenovergestelde. Ying en Yang staan niet voor een vaststaande verdeling (een veel voorkomend misverstand) Het zijn vloeiende overgangen van krachtsverhoudingen. Neem water, dit is in zijn primitieve kwaliteit ying. Vuur is het maximale yang. Wordt het water in een pan aan de kook gebracht dan is de stoom de maximale yang kwaliteit van water. Wordt water bevroren dan is dit de maximale ying kwaliteit van water.
Dit principe van vloeiende verandering is van belang bij een ziekteproces in het lichaam. Als men koorts heeft, voelt men heet aan, er is hitte in het lichaam, de huid gloeit en men voelt zich onrustig. Wordt de koorts nog hoger dan gaat men transpireren (= yang). Door transpiratie daalt de temperatuur, men voelt zich zwak en uitgeput, het yang is teruggekeerd naar ying.
Dit voorbeeld maakt zichtbaar dat het hoogtepunt van de ene toestand al het begin van het andere in zich draagt. Als het ying op z’n sterkst is begint het yin op te komen en omgekeerd. De eigen kracht bevat telkens het zaad van de ander. In de winter (ying) is een zonnige middag een klein beetje yang (warmte), Een vrucht is voor het grootste deel yin (vocht en zoet) maar de kern ervan is yang.
Als yin en yang in een uitgebalanceerde verhouding tot elkaar staan spreken we van harmonie. In de natuur is dit de ochtend of avond schemering. De zachtheid en stilte van de nacht is nog aanwezig maar tegelijkertijd ook de opkomende kracht en dynamiek van de dag. Daarom geldt in alle spirituele tradities, het uur van de schemering, als het beste tijdstip voor meditatie en gebed omdat de krachten van de hemel (yang) en van de aarde (yin) met elkaar overeenstemmen en een harmoniserende invloed op het energiesysteem van de mens hebben.
Vormen en stijlen
Er zijn diverse stijlen zowel in de Tai Chi als in de Qi-Gong. De meest bekende Tai Chi stijlen zijn: de Yang-stijl, Wu-stijl, en Chen-stijl. Iedere stijl heeft zo zijn eigen kenmerken van bewegen, maar wel volgens de Taichi-principes. De stijlen zijn ontstaan vanuit de verdedigingskunst: Tai Chi c’huan. Iedere familie had zo zijn eigen stijl. In het verleden waren deze stijlen met hun technieken geheim. In vroeger tijden werden alleen insiders hierin ingewijd.
Tai Chi Tao is eigenlijk geen stijl. Bewegen volgens de taoistische principes (go with the flow)- loslaten) is het hoofdkenmerk. Tai Chi Tao is ongebonden en niet gerelateerd aan een stijl. Het is een eeuwenoude bewegingsleer die tot op de dag van vandaag wordt beoefend in de parken van China. Tai Chi is gebaseerd op de ontspanning van lichaam en geest. De rustige en ingetogen manier waarop de oefeningen worden gedaan hebben een goede invloed op het voorkomen van stress en de gevolgen daarvan. Andere voordelen zijn: een betere bloedcirculatie, houding, spijsvertering, sterker immuunsysteem en soepelere spieren. De les is speels en flexibel van opzet, instappen is altijd mogelijk. Er is aandacht voor ontspanning, ademhaling, coördinatie, lichaamshouding en visualisatie. Er is geen competitie, iedereen beweegt op zijn eigen niveau.
In de Tai Chi Tao lessen wordt aandacht besteed aan de 5 elementen (water, hout, aarde, vuur, metaal) en de bijbehorende organen volgens de taoïstische filosofie. De oefeningen bestaan uit korte vormpjes en series, die je op een ontspannen wijze jezelf eigen kunt maken. Tevens leer je meridiaanmassage (dao-in), mudra’s (handqigong), meditatie en de oefeningen van de Gele Keizer.
Tai Chi Tao kent geen vaste vorm en is niet gebonden aan een stijl. Het is vooral gericht op ontspanning en gezondheid. In deze lessen is er persoonlijke aandacht voor allerlei lichamelijke klachten en iedereen oefent op zijn eigen niveau, zo nodig op een stoel.
De basis van Tai Chi Tao is Qi-Gong. Qi-Gong betekent letterlijk: innerlijke energie oefening. Een van de e grondleggers van de Qi-Gong is de Gele Keizer. Hij wilde voor eeuwig leven en had allerlei filosofen, doctoren, acupuncturisten, natuurgenezers en alchemisten om zich heen verzameld. Mede door de Gele Keizer zijn deze gegevens uit die oude tijd bewaard gebleven en is hieruit de TCM (Traditional Chinese Medicine) ontstaan.
De energie (Chi of Qi) van het menselijk lichaam is de basis van onze gezondheid.
Door stress en ziekten wordt deze basis aangetast. Door middel van Qi-Gong oefeningen kan deze energie worden gecultiveerd en in balans worden gebracht. Dit komt het algeheel welbevinden ten goede. De ogenschijnlijk simpele bewegingen worden staand, lopend (of zittend) langzaam en kalm herhaald. Bij sommige oefeningen is er helemaal geen sprake van beweging!
Qi-Gong werkt preventief, en geeft rust en ontspanning.
Tai Chi vinden mensen mooi om te zien. Je ziet beoefenaars op een langzame manier sierlijke bewegingen uitvoeren die onderdeel uitmaken van een vaste vorm. Er zijn vele vormen/stijlen in de Tai chi Chuan, eigenlijk spreken we van stijlen zoals de Wu-stijl, Chen stijl, Yang-stijl. De namen van deze stijlen zie de familienamen van de familie waarin de vorm doorgegeven is. De vorm die wij leren is in Yangstijl. Je doet er lang over om zo’n vorm te leren.
Dat is niet het geval met Tai Chi Tao. In Nederland wordt al lange tijd Tai Chi Tao beoefend. Het is in 1978 ontwikkeld door Jan Kraak uit Hardenberg. Er bestaat een groot verschil tussen Tai Chi Tao en Tai Chi Chuan. Als iemand aan Tai Chi doet dan heeft dat meestal betrekking op Tai Chi Chuan en een bepaalde stijl. Als je zegt “ik doe Tai Chi”, dan wordt vaak gevraagd ‘welke stijl beoefen je?’ Er wordt altijd in termen van een stijl gedacht. Maar in Tai Chi Tao wordt niet in termen van een stijl gedacht, maar in termen van Tai Chi.
Tai Chi is immers gebaseerd op natuurlijke principes. Niets in de natuur is absoluut onbeweeglijk. Het enige constante in de natuur, de kosmos is de verandering. Er is steeds sprake van een scheppend proces.
Tai Chi Tao is gemakkelijk te leren. Iedereen kan meteen meedoen en vloeit mee in de bewegingen. Tai Chi komt voort uit Tao Yin, de oudste vorm van Qi-Gong.
Qi-Gong is zeer uitgebreid en bestaat onder andere uit zachte technieken voor ademhaling, meridianen, drukpunten, sierlijke bewegingen, meditatie, zelfmassages en andere manieren om met energie te werken. Uit die technieken is Tai Chi ontstaan. Dat is slechts een tak van de stamboom, een tak die een eigen leven is gaan leiden. Eigenlijk is men vergeten dat de andere takken ook bij Tai Chi horen.
Jan Kraak (overleden in mei 2008) heeft Tai Chi Tao ontwikkelt, het bestaat uit oefeningen en vormpjes, gebaseerd op de vijf elementen-energieën en heeft Qi-Gong daaraan toegevoegd. Het is een scheppend proces. Het is een kwestie van terug gaan naar de bron.
De nadruk ligt op Tao. En niet zomaar als een loze kreet. Tai Chi is een taoïstische methode. Het gaat om Tao. Het taoïstische yin en yang-symbool wordt niet voor niets het tai chi-teken genoemd. Dit teken wordt gebruikt maar de taoïstische filosofie en benadering erachter is bij velen onbekend. Tai Chi Tao is uit Qi-Gong is voortgekomen.
Tai Chi Tao kan ook aangepast worden aan mensen met reuma, fibromyalgie, ME, MS, rugklachten, RSI, ouderen, kinderen, bedrijfsleven, enz. Kortom, Tai Chi Tao is er voor iedereen, niemand uitgezonderd.
In Tai Chi Tao hoeft de deelnemer zich niet aan de leraar aan te passen, de docent past zich aan de cursist of aan de groep aan. Er worden steeds praktische tips en technieken gegeven. De docenten die zijn aangesloten bij de Oostelijke Groep Tai Chi Tao Leraren blijven bijscholen en zichzelf ontwikkelen.
